YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ PROF. ALİ KOÇAK, “İstanbul, ülkenin en büyük ve en yoğun nüfuslu metropollerinden biri olmasına rağmen, depreme karşı hazırlık açısından yetersiz kalıyor. Geçtiğimiz aylarda Küçükçekmece’ de ve Bahçelievler’ de, Son günlerde Esenler, Bağcılar, Güngören gibi ilçelerde yaşanan binalardaki yapısal problemler ve yıkımlar şehrin büyük bir deprem riskiyle karşı karşıya olduğunu gözler önüne serti. Bu ilçelerdeki binalar, kolonlarındaki çatlaklar ve yapısal zayıflıklar nedeniyle tehlike arz ederken, İlçe belediyeler ve yetkililer ne yapıyor? Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ve diğer ilgili kurumlar bu konuda ne gibi adımlar atıyor?
KÜÇÜKÇEKMECE VE BAHÇELİEVLER’ DE KENDİLİĞİNDEN YIKILAN BİNALAR
2 Haziran 2024’ de Küçükçekmece’ de bir bina kendi kendine yıkıldı. Bina 1996 yılında Bakırköy Belediyesi döneminde borum kat+zemin kat ve 2 normal kat olmak üzere toplam 4 kat olarak projelendirilmiş ancak sonraki yıllarda binaya proje harici 2 kat ilave edilmiştir. Bir sabah aniden yıkılan binada yapılan incelemelerde, bina bodrum ve zemin katlarında yoğun olmak üzere tüm binada donatı korozyonu ve beton çatlakları görülmüştür. Bırakın binanın sonradan eklenen katlarını, bu kadar pas ve çatlak içinde bir binanın kullanımı son derece tehlikelidir ve tehlikede aniden yıkımla sonlanmıştır. Gelelim Bahçelievler’ de yıkılan binaya: yine 27 Haziran’ da sabaha doğru bir bina aniden yıkıldı. 5 katlı bina gelen sesler üzerine aniden boşaltılmasaydı birçok insan bina altında can verecekti. Manzara yine aynı.
"ESENLER’DE TEHLİKE ÇANLARI ÇALIYOR"
Esenler ilçesinde, 6 katlı bir bina, kolonlarındaki demi paslanmaları ve buna bağlı çatlaklar nedeniyle tedbir amaçlı boşaltıldı. Bina sakinlerinin tahliye edilmesinin ardından yapılan incelemeler, binanın ciddi yapısal hasarlarla karşı karşıya olduğunu ortaya koydu. Ancak bu yalnızca Esenler’deki tek örnek değil. Esenler’de 27 bin 500 bağımsız bölümüm bugüne kadar 5 bine yakını dönüşmüş, diğer dönüşmeyen bina sayısını göz önüne alırsak olası bir depremde korkunç bir durumla karşı karşıya kalacağız. Çünkü Esenler gibi ilçeler’de dönüşmeyen binaların tamamı 1999 yılı öncesi yapılmış ve ömürlerini tamamlamış binalardan oluşuyor.
Yetkililer binalardan örnekler alırsa, inceleme yaparlarsa; İstanbul’un farklı bölgelerinde denetimlere başlarlarsa Esenler’den veya Güngören’den farlı bir durum olmadığını göreceksiniz.
GÜNGÖREN’DE ÇÖKEN BİNA: SADECE BİR BAŞLANGIÇ MI?
Bir diğer endişe verici olay ise Güngören ilçesinde yaşandı. Burada bir bina, yapısal zayıflıklar nedeniyle çökmeye yüz tuttu. Neyse ki, büyük bir felaketten önce binadaki kişiler tahliye edilebildi. Ancak yaşanan bu olay, İstanbul’un her köşesindeki binaların aynı tehdit altında olduğunu ve büyük bir depremde benzer olayların daha da artabileceğini gözler önüne serdi. Ayrıca yıkımlarda gösterdiğimiz basiretsizlik ve denetimsizlik de ayrı bir konu. Bina yıkımlarında ne belediyeler, ne de şantiye sorumlusu mühendisler yıkımla ilgileniyor. İşin sorumluluğu ya da yıkımın doru yapılması kepçe operatörünün veya yıkımcı müteahhittin insafına kalıyor.
BELEDİYELER NE YAPIYOR?
İstanbul’daki bu ciddi yapısal sorunlara rağmen, belediyeler ne yazık ki yeterli müdahalede bulunmuyor. Son yıllarda özellikle deprem riski konusuna yönelik herhangi somut bir adımın atılmadığı görülüyor. Belediye binaları, özel sektöre ait yapılar, eski konutlar ve kent altyapısı bu tehlikeye karşı yeterince test edilmiyor. Belediyelerin binaların yapısal denetimlerini kapsamlı şekilde yapmaması, şehrin genel güvenliğini tehdit ediyor.
İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ (İBB) NEDEN EL ATMIYOR?
İBB, İstanbul’un deprem hazırlığını artırma noktasında daha fazla adım atmak zorunda. İstanbul’un büyük bir kısmı, 1999 Gölcük depremi ve öncesindeki yıllarda yapılan yapılarla dolu. Bu binaların büyük kısmı, günümüzün inşaat standartlarına göre yapılmamış ve ciddi risk taşıyor. İBB, deprem bilinci oluşturma ve yapıların denetimlerinin yapılması konusunda daha proaktif olmalı. Ancak ne yazık ki şu ana kadar atılan adımlar sınırlı kaldı.
ÇÖZÜM İÇİN BİRLİK OLMA ZAMANI!
Bu işin çözümü yalnızca belediyelerin sorumluluğunda olmamalı. Deprem, toplumsal bir sorun ve toplumun tüm kesimlerinin bu konuda sorumluluk alması gerekiyor. Bakanlıklar, Sivil toplum kuruluşları (STK’lar), siyasi partiler, mühendisler ve çeşitli meslek odaları bir araya gelerek kent konseyleri veya deprem konseyleri kurmalı ve İstanbul’un deprem hazırlığına dair ciddi bir seferberlik başlatmalıdır.
KENT KONSEYLERİ VE DEPREM KONSEYLERİ KURULMALI
Söz konusu seferberlik, yalnızca yapısal denetimlerden ibaret olmamalıdır. Ayrıca, halkın deprem bilincinin artırılması, riskli bölgelerdeki vatandaşların bilgilendirilmesi ve depreme dayanıklı binaların inşası için ortak çözümler geliştirilmesi de önem taşır. Deprem konseyleri, İstanbul’daki her ilçede aktif hale gelmeli ve her mahallede riskli yapıların tespiti yapılmalıdır. Bu şekilde, hem toplumsal bir farkındalık oluşturulabilir hem de önceden alınacak tedbirlerle büyük felaketlerin önüne geçilebilir.
MÜHENDİSLER VE UZMANLAR SEFERBER OLMALI
İstanbul’daki tüm binaların "röntgeni" çekilmeli, deprem riski belirlenmelidir. Mühendisler, inşaat sektörü profesyonelleri, akademik kurumlar ve uzmanlar bir araya gelerek bu denetimlerin yapılmasını sağlayabilir. Ayrıca, İstanbul’daki tüm eski binalar için kapsamlı güçlendirme çalışmaları başlatılmalı ve acil durum planları hayata geçirilmeli.
İSTANBUL’UN DEPREM HAZIRLIĞI ŞART!
İstanbul, deprem riski taşıyan bir şehir olarak, bu konuda çok daha etkin ve kapsamlı bir hazırlık sürecine girmeli. Bakanlıklar, Belediyeler, İBB, STK’lar ve siyasi partiler el birliğiyle deprem hazırlığı konusunda harekete geçmeli. Kentin her köşesinde tehlike oluşturan yapılar için acilen önlem alınmalı. Aksi takdirde, yaşanabilecek büyük bir felaketin bedeli, hiçbir önlemin alamadığı bir şehirde, çok daha ağır olacaktır. Can kaybı, maddi kayıp ve çöken bir ülke ekonomisine izin verilmemesinin tek yolu, bu işe siyasi değil, milli bir seferberlikle yaklaşılmalı. Tüm ilçeler ’de deprem seferberliği ama hemen şimdi…
